To DNA και ο γενετικός προκαθορισμός...

Γενετικός προκαθορισμός ναι ή όχι;

Πολλά χρόνια τώρα ακούμε για το γενετικό προκαθορισμό και το πώς το τάδε γονίδιο προκαθορίζει τη συμπεριφορά μας και το δείνα γονίδιο προκαθορίζει το μέλλον μας... Στον αστρολογικό τομέα εμφανίζονται τελευτία αρκετοί θιασώτες της σύνδεσης της αστρολογίας με το DNA σε μία προσπάθεια δημιουργίας μίας λεγόμενης "επιστημονικής" και κυρίως μηχανικής φύσης προσέγγισης της αστρολογίας.

Προσωπικά ποτέ δε μου άρεσαν οι βεβαιότητες και γι' αυτό ποτέ δεν αισθάνθηκα άνετα με την ιδέα του απόλυτου προκαθορισμού. Πόσο μάλλον που αναρωτιόμουν για τους κινδύνους μίας τέτοιας οργουελικά επιστημονικής προσέγγισης του μέλλοντος του ανθρώπου... Στην προσέγγιση μου αυτή κατηγορήθηκα κάποιες φορές ότι δίνω υπερβολική έμφαση στο ψυχολογικό κομμάτι, δίνοντας στην αστρολογία μία προσέγγιση φλου και "μη επιστημονική"...

Στο φύλλο των Νέων της Κυριακής και συγκεκριμένα στο τεύχος του Ταχυδρόμου εμφανίζεται μία ενδιαφέρουσα συνέντευξη του κυρίου Μουδριανάκη. Ο Κος Μουδριανάκης, καθηγητής Βιολογίας και Βιοφυσικής του πανεπιστημίου Johns Hopkins των ΗΠΑ, αναφέρει πως "Το DNA δεν είναι παντοδύναμο, όπως πιστεύαμε παλαιότερα. Όχι ότι δεν έχει αξία, αλλά σίγουρα δεν είναι ο μοναδικός σημαντικός παράγοντας. Η πληροφορία που υπάρχει στο DNA είναι σαν μια κούτα γεμάτη νότες και οι πρωτείνες τις οργανώνουν σε μουσική".

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι ο Κος Μουδριανάκης δεν έδωσε συνέντευξη μόνο στον Ταχυδρόμο. Στις 27/6 εμφανίζεται και στο φύλλο του Έθνους (διαβάζουμε την ηλεκτρονική έκδοση από τη σελίδα Καθηγητής - φαινόμενο όπου αναφέρει...

-----------

"Εδώ και 40 χρόνια μελετά με συνέπεια την πηγή της ζωής. Τον δυσανάγνωστο μηχανισμό που κρύβει μέσα του κάθε κύτταρο των έμβιων όντων. Οι ανακαλύψεις της ομάδας του ξεκλείδωσαν πριν από μια 15ετία σπουδαία μυστικά, ανοίγοντας τον δρόμο για μεγάλες επαναστάσεις στον χώρο της βασικής έρευνας και της Ιατρικής.

Βρήκαμε ένα νέο μονοπάτι ή μάλλον μια διάπλατη λεωφόρο, που μας δίνει τη δυνατότητα να ελέγξουμε τη λειτουργικότητα του γονιδιώματος, ενώ παλιότερα ελέγχαμε μόνο τη δομή. Δεν είναι όλα γραμμένα στο DNA. Το μέτωπο της σημερινής βιολογίας έχει αντιταχθεί σε αυτήν την ιδέα και όσοι ακόμη τη συντηρούν είναι παλαιοημερολογίτες", λέει χαρακτηριστικά ο επιστήμονας που ξεκίνησε από τα Χανιά και έγινε ο νεότερος καθηγητής στην ιστορία της αρχαιότερης σχολής Βιολογίας των ΗΠΑ.

Και συνεχίζει "Ξέρουμε πια -διευκρινίζει- πως το δομικό γονίδιο του DNA δεν είναι παντοδύναμο. «Αν βγάλω από ένα κύτταρό σου ένα γονίδιο και το ρίξω σε ένα κλειστό, αποστειρωμένο ποτήρι, θα μείνει εκεί για εκατομμύρια χρόνια χωρίς να συμβεί τίποτα. Για να αναδιπλασιαστεί πρέπει να έχει μαζί του πρωτεϊνες. Οι πρωτεϊνες είναι δουλευτές και το DNA είναι το καλούπι».

Ο κ. Μουδριανάκης και η ομάδα του δημιούργησαν έναν τρισδιάστατο χάρτη της αρχιτεκτονικής οργάνωσης των ιστόνων. Οι ιστόνες είναι μια ομάδα οκτώ πρωτεϊνών που φτιάχνουν ένα καρούλι, γύρω από το οποίο τυλίγεται η διπλοέλικα του DNA, δημιουργώντας το χρωμόσωμα. «Είναι ο σύζυγος της διπλοέλικας, το γιν και το γιαν.

Η αποκρυπτογράφηση της δομής των ιστόνων μας βοήθησε να κατανοήσουμε ότι τα χαρακτηριστικά που κληρονομούνται από γενιά σε γενιά δεν σχετίζονται μόνο με το DNA, που περιέχει μια γενετική πληροφορία σταθερή για τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά και με το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ο καθένας από εμάς.

Ολα τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από το περιβάλλον, κάτι που ακούσαμε, κάτι που φάγαμε, ο τρόπος που μας μεγάλωσε η μητέρα μας κ.λπ. αφήνουν αποτυπώματα στις πρωτεϊνες που προσδένεται το DNA. Ορισμένα από αυτά τα αποτυπώματα διαβιούν μόνο σε έναν κύκλο ζωής του κυττάρου. Κάποια άλλα μένουν μόνιμα και κληρονομούνται.

Τα αποτυπώματα που θα περάσουν από γενιά σε γενιά μπαίνουν συνήθως στην εμβρυακή ηλικία και στα πρώτα 2-3 χρόνια ζωής του παιδιού. Οσο ωριμάζουν οι ιστοί, οι σηματοδοτήσεις με μεγάλες επιπτώσεις γίνονται όλο και πιο σπάνιες", σχολιάζει ο καθηγητής. "Μόνο μερικές από αυτές τις σηματοδοτήσεις θα έχουν σχέση με αυτές των γονέων και των παππούδων μας. Αυτή, όμως, είναι και η ιδιομορφία του ατόμου"

Η διαδικασία

Οταν κατανοήσουμε πλήρως τη φυσικοχημεία αυτής της λειτουργίας -ξεκαθαρίζει ο κ. Μουδριανάκης- δεν θα έχουμε ανάγκη την κλωνοποίηση για θεραπευτικούς σκοπούς.

Αν κάποιος, για παράδειγμα, έχει πρόβλημα στα νεφρά ή στην καρδιά του, θα μπορούμε να παίρνουμε υγιή κύτταρα από το δέρμα του και αντιστρέφοντας την πορεία της σηματοδότησης των πρωτεϊνών να φτιάχνουμε βλαστικά κύτταρα που θα παράγουν υγιή νεφρικά ή καρδιακά κύτταρα. Μάλιστα κάτι τέτοιο έχει ήδη γίνει σε δύο πανεπιστημιακά εργαστήρια.

Πήραν κομμάτι επιδερμίδας και το μετέτρεψαν σε βλαστικό κύτταρο, με μια τεχνική που δεν είναι ακόμη αποδεκτή, επειδή χρησιμοποίησαν ουσίες επικίνδυνες. Αλλά αυτό είναι επειδή είμαστε ακόμη άτσαλοι, επειδή δεν ξέρουμε πέρα για πέρα τη χημεία του γενετικού υλικού".

Αν και ο διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας αποφεύγει τις προβλέψεις, με διαβεβαιώνει πως «η τεράστια αυτή επανάσταση» θα συμβεί οπωσδήποτε εντός της δικής μου γενιάς, αυτής δηλαδή των σημερινών 30άρηδων".

ΚΑΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΟ ΠΑΓΚΡΕΑΣ

Συντομότερα πάντως αναμένονται καλά νέα στο μέτωπο του καρκίνου του παγκρέατος. «Ενας συνάδελφός μου, που μελετά τον καρκίνο του παγκρέατος, έχει ανακαλύψει πως στην ιστόνη 3 υπάρχει μια τυπική σήμανση, η οποία είναι διαφορετική στα καρκινικά κύτταρα από ό,τι στα υγιή. "

Σε πειραματικό ακόμη επίπεδο έχει βρει κάποιους τρόπους να σβήνει τις διαφορετικές σημάνσεις των καρκινικών κυττάρων, ώστε να γίνονται υγιή. Ηδη δοκιμάζει δύο ουσίες σε ποντίκια. Είναι πραγματικά μεγάλη ελπίδα και πιστεύω πως σε 4-5 χρόνια, αν δεν έχουμε εκπλήξεις αποτυχίας που στη βασική έρευνα πάντα μπορεί να συμβούν, θα προκύψουν αποτελέσματα στον συγκεκριμένο τομέα.

Οπως, όμως, επισημαίνει ο καθηγητής, οι περισσότερες γνωστές ασθένειες συσχετίζονται με τη διαδικασία σήμανσης των πρωτεϊνών και ξεκινούν από επιγενετικές αλλαγές. «Οταν γνωρίζαμε μόνο το DNA μιλούσαμε για γονιδιακή θεραπεία. Τώρα μας ανοίγονται νέες πόρτες λιγότερο επικίνδυνες και πολύ πιο προσιτές. Το καλούπι του DNA το κληρονομείς και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Τις επιγενετικές αλλαγές τις διαμορφώνεις με τον τρόπο που ζεις και μπορείς να τις αλλάξεις ευκολότερα»...

--------

Τι σημαίνει άραγε για μας αυτή η ανακάλυψη; Ανακάλυψη για την οποία ο καθηγητής Μουδριανάκης τιμήθηκε πριν λίγες ημέρες παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας με το βραβείο Μποδοσάκη...

Πρακτικά η ανακάλυψη του μας λέει ότι οι πρωτείνες δημιουργούν "εγγραφές" εξαιτίας των γεγονότων που βιώνουμε από το περιβάλλον. Άλλες πάλι πρωτείνες περνούν απευθείας στο κορμί μας από το κορμί της μητέρας που μας έχει στη μήτρα κουβαλώντας επίσης δικές τους εγγραφές. Πάνω σε αυτό το καρούλι των πρωτεινών θα τυλιχτεί το DNA. Αλλά θα τυλιχτεί μόνο εκείνο το κομμάτι που ταιριάζει ως υποδοχέας στις εγγραφές των πρωτεινών. Το υπόλοιπο θα μείνει απλά ανενεργό.

Μάλιστα στη συνέντευξη του στον Ταχυδρόμο ο καθηγητής αναφέρει ότι δεν πρέπει να παίρνουμε τοις μετρητοίς τις δηλώσεις περί ανακάλυψης του γονιδίου της τάδε ασθένειας. Κι αυτό γιατί κάθε οργανισμός εκτός από το γονίδιο κάποιας ασθένειας μπορεί κάλλιστα στην πορεία της εξέλιξης να έχει ανακαλύψει κι ενσωματώσει στο γενετικό του κώδικα και το γονίδιο της αντιμετώπισης της.

Τι παραπάνω για να κατανοήσει λοιπόν κανείς τη σχετικότητα του πάλαι ποτέ πανίσχυρου DNA. Κυταρρικές μνήμες που μεταδίδονται μέσω των πρωτεινών, εγγραφές από ισχυρά, "σοκαριστικού" τύπου γεγονότα της ζωής μας, επιλεκτική χρήση του γενετικού κώδικα από τις πρωτείνες αλλά και υψηλή πιθανότητα συνύπαρξης στον ίδιο γενετικό χάρτη αντίρροπων γενετικών προδιαθέσεων.

Σας θυμίζει ίσως το έργο με τις όψεις; Και ποια είναι ισχυρότερη στο χάρτη, επειδή αντιφάσκει; Μήπως το περιβάλλον είναι αυτό που θα αναδείξει τελικά ποιες όψεις είναι αυτές που θα αναδειχθούν;

Δεν ξέρω τι λέει ο κάθε αναγνώστης, αλλά εμένα με ανακουφίζουν αυτές οι έρευνες που δείχνουν ότι στη φύση δεν υπάρχει κάποιος μηχανικός Θεός που ρυθμίζει τα πάντα με δυαδικό σύστημα 0 και 1. Μπορεί να συμφωνεί αυτό με τη μαθηματική ψυχοσύνθεση κάποιων από μας που θέλουν στη ζωή να τα βλέπουν όλα άσπρο - μαύρο, αλλά ευτυχώς η φύση δείχνει να διαφωνεί μαζί τους...